ΚΡΟΑΤΙΑ

ΚΡΟΑΤΙΑ,

Η Εποχή του Σιδήρου άφησε ίχνη του αρχαίου Ιλλυρικού πολιτισμού Χάλστατ και του Κελτικού πολιτισμού Λα Τεν.

Οι Έλληνες ίδρυσαν της αποικίες τους στις ανατολικές ακτές της Αδριατικής στα τέλη του 6ου αι. π.Χ.. Ο πρώτος οικισμός ήταν η Κόρκυρα Μέλαινα, η σημερινή Κόρτσουλα, που ίδρυσαν οι κάτοικοι του νησιού της Κέρκυρας. Ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος ο Πρεσβύτερος ίδρυσε την αποικία της Ίσσα στο σημερινό νησί της Βις. Κοντά στο χωριό Λουμπάρντα στην Κόρτσουλα ιδρύθηκε αποικία την ίδρυση της οποίας μαρτυρά αρχαία ελληνική επιγραφή το λεγόμενο Ψήφισμα της Λουμπάρντα, το αρχαιότερο γραπτό μνημείο της Κροατίας. 

Οι πειρατείες των Ιλλυριών τους έφεραν σε σύγκρουση με τους Ρωμαίους που ζήτησαν από τη βασίλισσα τους Τεύτα να τις σταματήσει, εκείνη όμως αρνήθηκε. Έτσι οι Ρωμαίοι οδηγήθηκαν σε τρεις πολέμους εναντίων των Ιλλυριών και τελικά διέλυσαν το βασίλειο τους το 167 π.Χ.. Η κατάκτηση της περιοχής ολοκληρώθηκε στις αρχές του πρώτου αιώνα.

Το 9 μ.Χ. το έδαφος της σημερινής Κροατίας αποτελούσε τμήμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο Αυτοκράτορας Διοκλητιανός έχτισε ένα μεγάλο ανάκτορο στο Σπλιτ, όπου αποσύρθηκε το 305. Κατά τον 5ο αιώνα ένας από τους τελευταίους Αυτοκράτορες της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ο Ιούλιος Νέπως, από αυτό το ανάκτορο κυβέρνησε τη μικρή πια αυτοκρατορία του. Η περίοδος τελειώνει με εισβολές Αβάρων και Κροατών το πρώτο μισό του 7ου αιώνα και την καταστροφή όλων σχεδόν των Ρωμαϊκών πόλεων. Οι Ρωμαίοι επιζήσαντες αποσύρθηκαν σε ασφαλέστερες περιοχές στις ακτές, στα νησιά και στα βουνά. Η πόλη του Ντουμπρόβνικ ιδρύθηκε από τέτοιους επιζήσαντες από την Επίδαυρο (αρχαία Ελληνική αποικία στην περιοχή).

 οι Κροάτες είχαν φθάσει στη σημερινή Κροατία στις αρχές του 7ου αιώνα π.Χ.,Σχηματίσθηκαν δύο δουκάτα - το Δουκάτο της Παννονίας και το Δουκάτο της Δαλματίας, διοικούμενα από το Λιούντεβιτ Ποσάφσκι και το Μπόρνα, όπως προκύπτει από τα χρονικά του Άινχαρντ, που αρχίζουν το 818. Η καταγραφή αυτή αποτελεί το πρώτο ντοκουμέντο Κροατικών βασιλείων, κρατών υποτελών στη Φραγκία την εποχή εκείνη. Η Φραγκική επικυριαρχία τερματίστηκε κατά τη βασιλεία του Μίσλαβ, δύο δεκαετίες αργότερα. Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Ζ΄ο εκχριστιανισμός των Κροατών άρχισε τον 7ο αιώνα, άποψη που αμφισβητείται και ο εκχριστιανισμός τοποθετείται στον 9ο αιώνα. Ο πρώτος ντόπιος Κροάτης ηγέτης που αναγνωρίσθηκε από τον Πάπα ήταν ο δούκας Μπράνιμιρ, στον οποίο ο Πάπας Ιωάννης Η΄ αναφερόταν ως Ντουξ Κροατόρουμ (Δούκα των Κροατών) το 879.

Ο Τόμισλαβ ήταν ο πρώτος ηγέτης της Κροατίας που χαρακτηρίστηκε βασιλιάς σε μία επιστολή από τον Πάπα Ιωάννη Ι΄,χρονολογώντας το βασίλειο της Κροατίας το 925. O Τόμισλαβ απέκρουσε Ουγγρικές και Βουλγαρικές εισβολές, αυξάνοντας την επιρροή των Κροατών βασιλιάδων. Το μεσαιωνικό Κροατικό βασίλειο έφτασε στο απόγειό του τον 11ο αιώνα κατά τη βασιλεία του Πέταρ Κρέζιμιρ Δ΄(1058-1074) και του Ντμίταρ Ζβόνιμιρ (1075-1089). Όταν το 1091 πέθανε ο Στιέπαν Β΄ τερματίζοντας τη δυναστεία Τρπιμίροβιτς, ο Λαδίσλαος Α΄ της Ουγγαρίας διεκδίκησε του Ουγγρικό στέμμα, πράγμα που οδήγησε σε πόλεμο και στην προσωπική ένωση Κροατίας και Ουγγαρίας το 1102, υπό τον Κόλομαν.

Τους επόμενους τέσσερις αιώνες το Βασίλειο της Κροατίας κυβερνήθηκε από το Σαμπόρ (κοινοβούλιο) και ένα Μπαν (αντιβασιλέα) διορισμένο από το βασιλιά. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε από την απειλή της Οθωμανικής κατάκτησης και τον αγώνα κατά της Δημοκρατίας της Βενετίας για τον έλεγχο των παράκτιων περιοχών. Οι Βενετοί το 1428 είχαν αποκτήσει τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της Δαλματίας, με την εξαίρεση της πόλης-κράτους του Ντουμπρόβνικ, που ήταν ανεξάρτητο. Οι Οθωμανικές κατακτήσεις κατέληξαν στη Μάχη της Κρμπάβα το 1493 και τη Μάχη του Μοχάτς το 1526, και οι δύο με αποφασιστικές νίκες των Οθωμανών. επέλεξαν το Φερδινάνδο Α΄ του Οίκου των Αψβούργων ως νέο ηγέτη της Κροατίας, υπό την προϋπόθεση να παρέχει προστασία στην Κροατία έναντι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, σεβόμενος όμως τα πολιτικά της δικαιώματα.  Στην πράξη η Κροατία ήταν ελεύθερο και ανεξάρτητο βασίλειο μόνο από το 910 ως το 1102.

Μετά τις αποφασιστικές Οθωμανικές νίκες η Κροατία διαιρέθηκε σε πολιτικές και στρατιωτικές περιοχές, διαχωρισμό που έγινε το 1538. Οι στρατιωτικές περιοχές έγιναν γνωστές ως Κροατική Στρατιωτική Παραμεθόριος και ελέγχονταν άμεσα από τον Αυστριακό αυτοκράτορα. Η Οθωμανική προέλαση στο Κροατικό έδαφος συνεχίστηκε μέχρι τη Μάχη του Σίσακ το 1593, την πρώτη αποφασιστική ήττα των Οθωμανών, και τη σταθεροποίηση των συνόρων.

Κατά το Μεγάλο Τουρκικό Πόλεμο (1667-1698) ανακτήθηκε η Σλαβονία, αλλά η δυτική Βοσνία, που ήταν τμήμα της Κροατίας πριν την Οθωμανική κατάκτηση, παρέμεινε εκτός Κροατικού ελέγχου. Τα σημερινά σύνορα μεταξύ των δύο χωρών είναι κατάλοιπο αυτής της έκβασης. Η Δαλματία, το νότιο τμήμα των συνόρων καθορίσθηκε παρομοίως από τους Πέμπτο (Κρητικό) και έβδομο Βενετοτουρκικούς Πολέμους. Οι Οθωμανικοί πόλεμοι προξένησαν μεγάλες δημογραφικές αλλαγές. Οι Κροάτες μετανάστευσαν προς την Αυστρία.

Μεταξύ 1797 και 1809 η Πρώτη Γαλλική Αυτοκρατορία κατέλαβε σταδιακά όλη την ανατολική ακτογραμμή της Αδριατικής και σημαντικό τμήμα της ενδοχώρας της, θέτοντας τέρμα στις Δημοκρατίες της Βενετίας και της Ραγούζας και ιδρύοντας τις Ιλλυρικές Επαρχίες. Αντιδρώντας το Βασιλικό Ναυτικό (της Αγγλίας) ξεκίνησε τον αποκλεισμό της Αδριατικής θάλασσας, οδηγώντας στη Μάχη του Βις το 1811. Οι Ιλλυρικές Επαρχίες καταλήφθηκαν από τους Αυστριακούς το 1813 και απορροφήθηκαν από την Αυστριακή Αυτοκρατορία μετά το Συνέδριο της Βιέννης το 1815. Αυτό οδήγησε στη δημιουργία του Βασιλείου της Δαλματίας και την επαναφορά της Παράκτιας Κροατίας στο Βασίλειο της Κροατίας,

Κατά την Ουγγρική Επανάσταση του 1848 η Κροατία τάχθηκε με τους Αυστριακούς και ο Μπαν Γιόσιπ Γιέλατσιτς έλπιζε να νικήσει τις Ουγγρικές δυνάμεις το 1849 και εισήγαγε μια περίοδο πολιτικής εκγερμανισμού. Τη δεκαετία του 1860 έγινε φανερή η αποτυχία της πολιτικής, οδηγώντας στον Αυστροουγγρικό Συμβιβασμό του 1867 και τη δημιουργία μιας προσωπικής ένωσης των στεμμάτων της Αυστριακής Αυτοκρατορίας και του Βασιλείου της Ουγγαρίας. H συνθήκη άφηνε το ζήτημα του καθεστώτος της Κροατίας στην Ουγγαρία και αυτό επιλύθηκε με τον Κροατοουγγρικό Διακανονισμό του 1868, οπότε τα βασίλεια Κροατίας και Σλαβονίας συνενώθηκαν. Το Βασίλειο της Δαλματίας παρέμεινε ντε φάκτο υπό Αυστριακό έλεγχο, 

Στις 29 Οκτωβρίου 1918 η Κροατική Βουλή (Sabor) ανακήρυξε την ανεξαρτησία και αποφάσισε να συμμετάσχει στο νεοϊδρυόμενο Κράτος Σλοβένων, Κροατών και Σέρβων, που στη συνέχεια συνενώθηκε με το Βασίλειο της Σερβίας στις 4 Δεκεμβρίου 1918 για να σχηματίσουν το Βασίλειο Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων. Το σύνταγμα του 1921, που όριζε τη χώρα ως ενιαίο κράτος και κατάργηση των ιστορικών διοικητικών περιοχών, τερμάτισε στην πράξη την Κροατική αυτονομία. 

Μετά το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο η Κροατία έγινε μονοκομματική Σοσιαλιστική ομόσπονδη ενότητα της ΣΟΔ Γιουγκοσλαβίας, κυβερνώμενη από τους Κομμουνιστές, αλλά έχοντας ένα βαθμό αυτονομίας μέσα στην ομοσπονδία. Το 1967 Κροάτες συγγραφείς και γλωσσολόγοι εξέδωσαν μία Διακήρυξη για το Καθεστώς και το όνομα της Επίσημης Κροατικής Γλώσσας ζητώντας μεγαλύτερη αυτονομία για την Κροατική γλώσσα. Η διακήρυξη συνέβαλε σε ένα εθνικό κίνημα που επεδίωκε μεγαλύτερα πολιτικά δικαιώματα και αποκέντρωση της Γιουγκοσλαβικής οικονομίας, 

Οι εντάσεις κλιμακώθηκαν στον Πόλεμο της Κροατίας όταν ο Γιουγκοσλαβικός Εθνικός Στρατός και διάφοροι Σέρβοι παραστρατιωτικοί επιτέθηκαν στην Κροατία. Το τέλος του 1991 ένας πόλεμος μεγάλης σφοδρότητας σε εκτεταμένο μέτωπο περιόρισε την Κροατία σε έλεγχο περίπου των δύο τρίτων των εδαφών της. Στις 15 Ιανουαρίου 1992 η Κροατία κέρδισε την αναγνώριση από τα μέλη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και στη συνέχεια των Ηνωμένων Εθνών. Ο πόλεμος τέλειωσε ουσιαστικά το 1995 με αποφασιστική νίκη της Κροατίας